Het Klimaatakkoord dat dinsdag ophoofdlijnen wordt gepresenteerd, is mede totstand gekomen namens de jonge generatie werkenden. Zij baanden zich een weg richting de onderhandelingstafel, waar ze niet werden weggehoond maar juist verwelkomd. Belangrijke wegbereiders waren Jan Sjerps en Talitha Muusse. “Die gedeelde verantwoordelijkheid is wel heftig. Wij zijn niet een leuk denktankje dat af en toe eenvisiestukje schrijft en leuk meepraat.”
*Diclaimer: dit artikel is een kopie van het oorspronkelijke artikel dat gepubliceerd is in Energeia op 9 juli 2018
In november 2017 antwoordde minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat op vragen van drie linkse oppositiepartijen dat hij het belangrijk vond “omjongeren een stem geven in de brede maatschappelijke discussie over hetklimaatbeleid. Jongeren tot 25 jaar vormen bijna een derde van de bevolking en zijndaarom per definitie een belangrijke doelgroep, maar ook zullen zij –meer dan andere generaties– de gevolgen van klimaatverandering ondervinden.” Terwijl de VVD-minister deze antwoorden formuleerde, trof hij een brief op de deurmat van 121 young professionals waarin zij uiting gaven aan hun wens serieus mee te praten over het klimaat- en energiebeleid. Aldus geschiedde.
De brief was een initiatief van twee bekende gezichten uit de hoek van de jonge werknemers die zich roeren in de gesprekken over klimaat- en energiebeleid: Talitha Muusse en Jan Sjerps. Muusse is bijvoorbeeld initiatiefnemer van de Energieboot die jaarlijks vier dagen Terschelling aandoet tijdens het Springtij-festival, om aanboord jonge leiders van de toekomst met elkaar te laten brainstormen over hoe dingen beter kunnen. Achterliggend doel is het verder ontwikkelen van de leiderschapsrol die over enkele jaren op de schouders van de nu nog jonge generatie komt te rusten. Sjerps is de drijvende kracht achter Gasterra’s discussieplatform Energiepodium, en organiseerde in de zomer van 2017 vanuit die rol masterclasses waarin zestig young professionals werden uitgedaagd in één dag een Energieakkoord 2.0 te schrijven. Het resultaat werd aangeboden aan de voorzitter van de borgingscommissie van het eerste Energieakkoord: Ed Nijpels. Muusse wasdaar als dagvoorzitter van de slotbijeenkomst ook bij aanwezig.
Muusse: “Er werd toen al gesproken over een nieuw akkoord, we wisten alleen nog niet hoe en wat. Maar wij hebben toen vrij bot tegen Ed Nijpels gezegd: volgens onsgaat er een nieuw akkoord komen en wij willen dan aan tafel zitten. De reactie van Nijpels was: ja er komt een klimaatakkoord, maar zijn reactie was ook: verenigt u. En dat zei hij omdat er anders allerlei jongerenclubjes bij hem zouden aankloppen met de vraag: we willen iets van invloed.“
Sjerps: “Dat geluid ‘verenigt u’ kwam ook heel sterk uit die masterclasses en de Energieboot. Er kwam echt een schreeuw vanuit jonge mensen: waar is onze eigeninvloed, kunnen we niet samenwerken? Je proefde die behoefte, dat lag overal op de tong. Dat was de basis.”
Er werd een voorzichtige stap richting vereniging gezet toen de brief met het verzoek om invloed in het najaar aan Wiebes werd gestuurd (en overigens ook aan de Sociaal-Economische Raad (SER) die de onderhandelingen faciliteert). Maar het verband was toen nog weinig meer dan los zand: de brief werd ondertekend door 121 persoonlijke titels, met niet veel meer formele binding dan dat allen afkomstig waren uit het netwerk van Muusse en Sjerps.
Na die brief bleef het een tijd lang stil, tot Sjerps begin 2018 een belletje kreeg vanuitde SER. Dat belletje maakte dat er plotseling keihard gewerkt werd aan jonge gezamenlijkheid. Sjerps: “De SER vroeg om zes linking pins, jonge geesten die kritisch konden meedenken over het Klimaatakkoord. Dat heeft echt tot een explosie van activiteit geleid. Bij ons kwam heel snel het besef: wij kunnen niet zes mensen uit ons netwerk aanwijzen die dan onze generatie vertegenwoordigen. Want je kan niet in je eentje ons geluid vertegenwoordigen, en dan is je geluid ook niet geborgd. In recordtijd hebben we toen een nieuwe koepel opgezet.”
Dat was de Klimaat en Energie Koepel, afgekort KEK. In twee weken tijd voerden Sjerps en Muusse diverse sollicitatiegesprekken om de juiste linking pins te krijgen – inmiddels omgedoopt tot tafelverbinders. Die tafelverbinders voerden ook weer sollicitatiegesprekken om als sectorhoofd een expertteam op te kunnen bouwen, waarbinnen de KEK-lijn zou worden bepaald voor de tafels Elektriciteit, Gebouwde Omgeving, Industrie, Mobiliteit en Landbouw. De animo was groot: binnen geen tijd melden zich 180 mensen voor een rol in KEK. Sjerps: “Dat gaf ons echt een vliegende start.”
Welke gelegenheid werd jullie nu precies geboden? Wat was de bedoeling van die linking pins?
Muusse: “Dat was dus compleet onbekend. Het hele idee van die linking pins stond niet in die brief die we in het najaar stuurden. Onze gedachten waren niet zo vergegaan, wij waren dan ook heel enthousiast dat ze dit wilden. Wij hebben de kans aangegrepen om dan ook gelijk hoog in te zetten, eigenlijk juist omdat er geen definitie was van die linking pins. We hebben de tafelvoorzitters gebeld [de onderhandelingen over het Klimaatakkoord zijn verdeeld over verschillende thematafels met elk een voorzitter, zoals Diederik Samsom (Gebouwde Omgeving) en Kees Vendrik (Elektriciteit), red.] met de vraag: wat heb je nodig? Toen was er bijde meeste tafelvoorzitters gelijk enthousiasme: ik zoek een ander perspectief, iets dat ik nog niet aan mijn tafel heb, iemand die mij kan challengen met ideeën uit jullie generatie. We hebben eigenlijk per tafelvoorzitter afgesproken wat die linkingpin dan inhoudt, en je ziet ook dat per tafel dit een andere invulling heeft gekregen.
”Onze mensen zitten niet aan tafel omdat ze jong zijn, maar omdat ze kneitergoed zijn.”
Sjerps: “We praten mee aan vier hoofdtafels. Bij Industrie zitten we niet aan de hoofdtafel maar in de klankbordgroep. Bij Mariëtte Hamer zitten we aan tafel [Hamer leidt de adviserende taakgroep Arbeidsmarkt en Scholing, red.] en ook aande subtafel financiering en normering van Gebouwde Omgeving schuiven we aan.”
Overtrof dit je verwachtingen?
Sjerps: “Heel ver. Héél ver.”
Muusse: “Het leek vooraf dat de samenstelling van de onderhandelingstafels niet meer te wijzigen was. Die linking pin zou dus iemand zijn die los van het tafelprocesaf en toe misschien schakelt met de tafelvoorzitter en een soort denktank/jongerengroep. Maar met de daadwerkelijke plek aan tafel zegt men eigenlijk: we vinden dit perspectief dusdanig belangrijk, dat je gewoon volledig mee draait als volwaardig lid aan de tafel en dus onderdeel bent van de formele onderhandelingen. En dat je dus ook zo meteen gaat tekenen. Daarmee kreeg het een andere dimensie. Dat was voor ons wel heftig, want we zijn nu dus ook mede verantwoordelijk voor het hoofdlijnenakkoord. Dat heeft KEK ook een serieuzer gehalte gegeven, het is niet alleen maar een leuk denktankje dat af en toe een visiestukje schrijft en leuk meepraat.”
Jullie hadden het eerder over borging van het KEK-geluid. Wat is dat precies? Wat brengen jullie in dat niemand anders in kan brengen? Waar staan jullie voor?
Muusse: “We hebben daar een heel leuke discussie met Nijpels over gehad, die vroeg wat zijn nou de top drie maatregelen die je als jonge organisatie wil doorvoeren. Dat vind ik een heel flauwe vraag. Want je ziet toch dat het veel complexer en genuanceerder ligt dan morgen alle kolencentrales dicht. Een groot deel van onze beweging is wat progressiever, maar er zitten ook mensen in onze beweging vanShell en van andere partijen die die versnelling heel anders zien. Wij hebben er juist voor gekozen om die inhoudelijke input bij de tafelverbinders te leggen. En te zeggen: waar jij mogelijkheden ziet dingen te stretchen, beter te maken, daar pak jij je invloed. Dus nadrukkelijk niet vanuit een door het bestuur bedacht manifest met maatregelen.“
Het is dus veel meer het gehoord willen worden dan dat er een uniek geluid is?
Muusse “Ik vind het wel uniek. Bijvoorbeeld aan de tafel Gebouwde Omgeving, daarzag Paul [tafelverbinder namens KEK Paul Geurts, red.] dat partijen dusdanig ver uitelkaar lagen -consumenten- en bewonersorganisaties die vonden dat de rekening niet te hoog mag worden versus andere partijen- dat Paul het initiatief heeft genomen om een participatiewerkgroep te starten. Omdat hij zag: dit is toch iets waarop het potentieel verkeerd kan gaan.”
Maar kan alleen een young professional dat bedenken?
Sjerps: “We zitten niet aan tafel omdat we jong zijn. Uiteindelijk hebben die mensendie posities gekregen om ze gewoon kneitergoed zijn.”
Dat kan zo zijn, maar als iemand expert is op een bepaald gebied maar vijftig jaar oud is, dan komt hij of zij toch niet voor KEK aan tafel?
Sjerps: “Dat klopt.”
Dus je zit aan tafel omdat je jong bent.
Sjerps: “We zijn natuurlijk een beweging voor jonge mensen. Maar als we alleen maar jong waren geweest, hadden onze tafelverbinders nooit die stoelen gekregen.”
Muusse: “Je kunt het ook omdraaien. Waarom zitten de mensen die er nu zitten aan tafel?”
Ik kan bij veel organisaties in elk geval wel bedenken: dit is hun unieke geluid. Dat vind ik bij KEK moeilijker.
Muusse: “Organisaties zitten aan tafel puur omdat ze een belang hebben of zekunnen iets aanbieden. Ze hebben financiering of assets of een deel van de CO2-uitstoot. Dus je hebt ofwel een belang, of je kunt iets bijdragen. Ik begrijp het ook wel, dat een CEO van een groot bedrijf naar ons kijkt en zegt: wat kom jij doen? Wat kom jij brengen aan tafel? Vanuit dat oude denken zou ik mezelf ook niet aan tafel willen. Maar dat vind ik een heel eenzijdige kijk op hoe je besluiten neemt. Dit is een veel groter topic: bij raden van bestuur en raden van toezicht zie je hetzelfde. Je vraagt eerst mensen met een politiek netwerk, met juridische skills en met financiële skills en dan heb je vanuit een risico perspectief alles binnen om goede besluiten te nemen. Maar hoe zit het met de persoon met creativiteit, de persoon met een ander netwerk of een andere achtergrond? Er zijn veel meer capaciteiten dan die formeel erkend worden als relevant. En ik denk dat dat ook voor klimaat- en energiebeleid geldt; ik denk dat je veel perspectief mist in de huidige opzet. Je kunt voor veel meer partijen een lans breken: voor startups, voor bewoners en burgers zelf, voor veel meer partijen die er nu ook niet zitten. Maar dus ook voor ons.”
Sjerps: “Als je een succesvol team wilt samenstellen, dan heb je daar diversiteit voornodig. Wij brengen die diversiteit.”
Recente reacties